از یک سو، مدیران آموزش و پرورش وعده دادهاند هیچ کلاس بدون معلم و کتاب نخواهد ماند؛ و از سوی دیگر، نمایندگان مجلس و اولیا نسبت به توزیع ناعادلانه امکانات و دریافتهای غیرقانونی هشدار میدهند.
اگرچه ثبتنام مدارس دولتی رایگان است، اما گزارشهای مردمی حاکی از درخواست وجوه اجباری در برخی مدارس است. در واکنش به این موضوع، مدیرکل آموزش و پرورش اردبیل تأکید کرده است: اخذ هرگونه وجه در زمان ثبتنام در مدارس دولتی ممنوع است و جلب مشارکتها باید بهصورت داوطلبانه و از طریق انجمن اولیا و مربیان باشد.
با این حال، والدین دانشآموزان میگویند این ممنوعیت در عمل اجرا نمیشود؛ مادری در یکی از مدارس ناحیه دو اردبیل میگوید: هنگام ثبتنام، به ما گفتند بدون پرداخت کمک به مدرسه امکان صدور کارت ورود به کلاس وجود ندارد. این در حالی است که بارها اعلام شده این کار غیرقانونی است و در این راستا اکثریت اولیا خواستار ورود دستگاه قضایی به این موضوع هستند.
بحث عدالت آموزشی در مجلس نیز بازتاب داشته و نمایندگان مجلس بارها خواستار تغییر در ساختار برنامه و بودجه و توزیع منابع مربوطه برای تحقق توزیع عادلانه امکانات شدهاند. این سخن در شرایطی مطرح میشود که برخی مناطق روستایی استان همچنان با کلاسهای چندپایه مواجهاند و دانشآموزان از کمبود معلم تخصصی رنج میبرند.
زیرساختها و وعده مسئولان به گفته مدیرکل آموزش و پرورش استان اردبیل، برای آغاز سال تحصیلی جاری ۱۱ هزار کلاس درس در قالب ۲ هزار و ۷۳۱ مدرسه آمادهسازی شده است و هیچ کلاس بدون معلم و کتاب نخواهیم داشت.
همچنین تصریح کرده است: انتصاب مدیران نواحی، مناطق و مدارس بدون نگاه سیاسی انجام میشود و ما نگاه جناحی و حزبی را به این مهم وارد نمیکنیم.
اقدام مسعود امامییگانه استاندار اردبیل در نواختن زنگ مدرسه در شهرستان نمین برای نشان دادن نمادی از اتحاد مدارس شهری و روستایی بود که نشانگر اهمیت این موضوع است.
این در حالی است که از نگرانیهای جدی در مدارس میتوان به موضوع سلامت روان دانشآموزان اشاره کرد که در این ارتباط لازم است تا ارتقای سطح سلامت روان دانشآموزان با هدف راهاندازی سامانه متخصصان در دستور کارباشد.
از نگاه کارشناسان آموزشی، فشار اقتصادی خانوادهها و فضای رقابتی آزمونها، بیش از گذشته سلامت روانی دانشآموزان را تهدید میکند. رویکرد ملی و استانی نماینده وزارت آموزش و پرورش در اجلاس رؤسای آموزش و پرورش اردبیل، اهداف کلان را چنین بیان کرده است: عدالت آموزشی، ارتقای کیفیت، رفع مشکلات فضا و تجهیزات مدارس، بازگشت مرجعیت به مدارس و تقویت مهارتهای زندگی و اجتماعی دانشآموزان از مهمترین اهداف وزارت بوده و این اهداف اگرچه چشمانداز امیدوارکنندهای ترسیم میکند، اما اجرای آن در استان اردبیل نیازمند منابع مالی و مدیریت شفاف است.
پدر یک دانشآموز در اردبیل میگوید: از ما پول ایاب و ذهاب، تجهیزات هوشمندسازی و حتی تعمیر کلاس میخواهند. ما توان پرداخت این هزینهها را نداریم. یک معلم دبیرستان نیز میافزاید: کمبود امکانات آموزشی باعث شده گاهی هزینه خرید وسایل کمکآموزشی را خود معلمها تأمین کنند.
کمبود فضا و مدارس فرسوده طبق اعلام آموزش و پرورش استان، سرانه فضای آموزشی اردبیل کمتر از ۴.۵ مترمربع برای هر دانشآموز است؛ در حالی که میانگین کشوری باید نزدیک به ۸ مترمربع باشد.
بیش از ۲۵۰ پروژه مدرسهسازی نیمهتمام در استان وجود دارد. یکی از معلمان دبستانی در اردبیل میگوید: کلاس ما ۴۰ دانشآموز دارد، فضای کوچک و نور کافی ندارد. بچهها حتی برای حرکت آزاد مشکل دارند. در بسیاری از مدارس شهری، تراکم دانشآموزی از ۳۵ نفر در کلاس بالاتر رفته است.
یک مادر در نیر میگوید: معلم فرصت نمیکند به تکالیف همه بچهها سر بزند. کیفیت یادگیری پایین آمده و فشار روانی روی بچهها زیاد است. کارشناسان تعلیم و تربیت میگویند: نابرابری امکانات بین مدارس شهری برخوردار و روستاهای محروم، شکاف جدی در کیفیت آموزشی ایجاد کرده است.
یکی از اساتید دانشگاه محقق اردبیلی تأکید میکند: دانشآموزان مناطق محروم از امکانات ورزشی و آزمایشگاهی بیبهرهاند، درحالیکه مدارس خاص از تجهیزات مدرن استفاده میکنندکمبود مراقب سلامت و مشکلات زیرساختی بهداشتی در مدارس اردبیل مشهود است.
استاندارد ملی وجود یک مراقب سلامت برای هر ۴۸۰ دانشآموز است اما این نسبت در استان رعایت نمیشود. در بازدید از برخی مدارس مشگینشهر، سیستم گرمایشی فرسوده و سرویسهای بهداشتی غیراستاندارد گزارش شد.
آموزش و پرورش اردبیل با کمبود معلم در رشتههایی مانند علوم و زبان انگلیسی مواجه است. مدیرکل آموزش و پرورش استان تأکید کرده: برای سال تحصیلی جدید نیاز جدی به جذب نیروی انسانی داریم.
در همین حال، برخی معلمان از حقوق ناکافی و فشار کاری شکایت دارند. مدارس اردبیل امسال در حالی میزبان بیش از ۲۶۷ هزار دانشآموز هستند که همچنان در مسیر تحقق عدالت آموزشی، رفع تخلفات مالی و ارتقای سلامت روانی دانشآموزان، راهی طولانی پیش روست. سخنان مسئولان و نمایندگان نشان میدهد عزم جدی برای اصلاح وضعیت وجود دارد، اما تجربههای سالهای گذشته حاکی از آن است که تحقق وعدهها بدون نظارت دقیق و مشارکت واقعی مردم، دشوار خواهد بود.
و در پایان اینکه؛ مدارس اردبیل در شرایطی قرار دارند که بدون تکمیل پروژههای نیمهتمام، اجرای عدالت آموزشی و جذب معلمان جدید، آیندهای روشن متصور نیست. بیشک اگر امروز در آموزش سرمایهگذاری نکنیم، فردا باید هزینههای سنگینتری برای جبران آسیبهای اجتماعی بپردازیم.
گزارش از زهرا رضازاده
