زهرا رضازاده – خبرنگار اردبیلی
چهارم مردادماه، در تقویم فرهنگی ایران، تنها یک روز عادی نیست؛ این روز یادآور عظمت شخصیتی است که نهتنها بنیانگذار یکی از تأثیرگذارترین سلسلههای تاریخ ایران بود، بلکه نقش مهمی در شکلگیری هویت فرهنگی، دینی و جغرافیایی ایران ایفا کرد. شیخ صفیالدین اردبیلی، عارف و اندیشمند سترگ قرن هشتم هجری، چهرهای است که نام او با شهر اردبیل درآمیخته و میراث او تا به امروز الهامبخش دوستداران فرهنگ ایرانی–اسلامی است.
به همین مناسبت، چهارم مردادماه، سالروز بزرگداشت شیخ صفیالدین اردبیلی و روز اردبیل، با هدف پاسداشت هویت تاریخی و معنوی این سرزمین کهن گرامی داشته میشود. شهری که از قرون میانه تا به امروز، همواره در متن تحولات مهم سیاسی، فرهنگی و مذهبی ایران قرار داشته و نقش کلیدی در شکلگیری دولت–ملت ایرانی ایفا کرده است.
در همین راستا، جلیل جباری، مدیرکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان اردبیل، با صدور پیامی ضمن تبریک این مناسبت، بر اهمیت حفظ و ترویج میراث فرهنگی و تاریخی اردبیل تأکید کرد. او اظهار داشت: چهارم مرداد، همزمان با سالروز استقرار سلسله صفویه در ایران، روز بزرگداشت عارف وارسته و اندیشمند سترگ، شیخ صفیالدین اردبیلی، و روز اردبیل است؛ فرصتی مغتنم برای پاسداشت مقام والای سلسله صفویه و جایگاه بیبدیل شهر اردبیل در تاریخ ایرانزمین.
وی افزود: آرامگاه شیخ صفیالدین اردبیلی، نهتنها میراثی جهانی و نگینی درخشان در قلب شهر اردبیل است، بلکه نمادی از تبلور فرهنگ ایرانی–اسلامی و جلوهگاه عظمت تاریخی و معنوی این شهر است.
مدیرکل میراثفرهنگی استان اردبیل با تاکید بر جایگاه استراتژیک و هویتی این شهر در تاریخ ایران گفت: اردبیل، خاستگاه وحدت مذهبی و جغرافیایی ایران بزرگ، سرزمینی است که هویت یکپارچه ایرانیان در آن شکل گرفت و در تاریخ ماندگار شد. بزرگداشت روز اردبیل، تنها یادبود شخصیت والای شیخ صفی یا تجلیل از خدمات صفویان نیست؛ بلکه فرصتی برای بازخوانی و پاسداری از میراث گرانسنگ نیاکان این دیار است.
امروزه مجموعه بقعه شیخ صفیالدین اردبیلی که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده، یکی از مهمترین مقاصد فرهنگی و گردشگری کشور به شمار میرود و سالانه میزبان هزاران بازدیدکننده داخلی و خارجی است. معماری منحصر بهفرد، فضای معنوی، کتابخانه، چلهخانه، مسجد و بخشهای متعدد این مجموعه، سندی زنده از درهمتنیدگی هنر، عرفان، معماری و تاریخ ایرانی است.
در کنار این میراث ملموس، روح معنوی و پیامهای فرهنگیِ نهفته در آثار شیخ صفیالدین و جانشینان او، بهویژه در قالب شکلگیری دولت صفویه، نقش بنیادینی در بازسازی وحدت ملی و گسترش تشیع در ایران ایفا کرد؛ مسیری که از اردبیل آغاز شد و سراسر تاریخ ایران را تحت تأثیر قرار داد.
روز اردبیل، فرصتی دوباره است برای بازنگری در این داشتههای بیبدیل، برای یادآوری جایگاه تمدنی اردبیل، و برای تجدید عهد با میراثی که باید آن را نهتنها با دیده احترام، که با عزم حفاظت و توسعه نگریست.
به گفته کارشناسان فرهنگی، زنده نگهداشتن این روز، به ویژه در نسل جوان، نقشی مؤثر در تقویت هویت ملی، همبستگی اجتماعی و توسعه گردشگری فرهنگی دارد. در این مسیر، نقش رسانه، نهادهای فرهنگی، آموزشوپرورش و نخبگان فرهنگی برجسته و ضروری است.
آری؛ چهارم مردادماه نهفقط یادآور یک شخصیت تاریخی، بلکه نماد تداوم هویت ایرانی–اسلامی در طول قرون، و آینهای از شکوه، عرفان و فرزانگی مردمی است که اردبیل را خانه خود میدانند.
